Leonhard Euler (1707-1783)

Euler,15 Nisan 1707'de İsviçre'nin Basel kentinde doğdu. Yaşam süresi boyunca diferansiel ve integral hesap, geometri, mekanik ve sayılar kuramına büyük katkılar yapmıştır. Astronomi problemlerinin çözümünde ve günlük hayata uygulanmasında önemli çalışmalarda bulunmuştur.

Küçük yaştan itibaren matematiğe olan ilgisiyle çevresinin ilgisini çeken Euler 1727'de Petersburg Bilim ve Sanat Akademisi'ne katıldı ve 1733'de henüz 26 yaşındayken Daniel Bernoulli'den boşalan matematik profesörlüğüne getirildi. Euler bu akademide kendisini öncelikle,matematiğin en önemli kavramlarından olan İntegral ve Diferansiel Hesap üzerinde çalışmaya adadı.Bu çalışmalarının sonucu olarak sayısız kitap ve makale sundu. Ayrıca Trigonometri ve Logaritmik fonksiyonlar kuramını geliştirdi ,analitik işlemlerin sadeleştirilmesi üzerinde çalıştı ve matematiğin hemen her dalında birçok temel atıp yeni ufuklar açtı. Bu yaratıcı ancak yorucu dönemde,1735 yılında, Euler gözlerinden birini yitirdi.

1741'de II.Friedrich tarafından Berlin Bilimler Akademisine davet edildi ve hiç aralıksız burada 25 yıl bilimsel çalışmalarını sürdürdü. Matematikte,ortaoludan itibaren sıkça kullanılan ve benim gözlediğim kadarıyla matematik eğitimi alanlar dışında pek anlaşılmayan (özellikle üniversite hazırlık kursları gibi fast food anlayışıyla bilgi veren eğitim kurumlarınca, öğrencilerin zihnine aktarılan)fonksiyon kavramını, 1748'de yayınladığı "Introductio in analysin infinitorum"(Sonsuzlar Analizine Giriş) adlı eserinde açıkladı ve beraberinde sonsuzküçükler ve sonsuz nicelik gibi kavramlara değindi.

Örneğin geometride üçgenin yüksekliklerinin kesişme noktası yine Euler tarafından bulunmuştur.Euler trigonometrik fonsiyonların değerlerini geometrik doğruların uzunlukları olarak ifade etmiştir.Mesela bir açının tanjant (Tan yada Tg olarak gösterilir) değeri bu açının karşı kenarının uzunluğunun, komşu kenarının uzunluğuna oranına eşittir. Trigonometrik fonksiyonlarla karmaşık(komplex) sayılar arasında ki özdeşlik Euler Özdeşliği olarak anılır. Euler komplex sayılar ve onların logaritmaları konularında da önemli çalışmalar yapmıştır. Euler,diferansiel hesap üzerine yazdığı ,"Instituiones calculi differantialis (1755, diferansiel hesabın ilkeleri) adlı yapıtı günümüzde kullanılan ders kitaplarının öncüsü olarak gösterilir. Euler bu kitabında bir kuvvet tarafından yapılan işin belirlenmesi, geometrik problemlerin çözümü gibi bir çok konuda kendi bulup geliştirdiği çok sayıda belirsiz integral alma yöntemi ve türev yöntemlerini kullandı.Bugün bizde benzeri problemlerde aynı yöntemleri kullanıyoruz, hemde neredeyse 250 yıl önce Euler'in bulup geliştirdiği biçimiyle.

Bu yüzyıllar önce birisinin kullandığı bir eşyayı kullanmak gibi garip bir his benim için. Hem de sürekli aynı sonucu veriyor,250 yıl önce ve şimdi.Bana matematiği sevdiren noktalardan biri de bu! Burda size anlatmaya çalıştığım kavramlar sizlerden bir çoğuna yabancı gelebilir.Ancak hemen aşağıda Euler'in matematiğie kazandırdığı bir çok başka kavramı göreceksiniz ve eminim bunlar size daha tanıdık gelecektir. Euler,1766'da II.Yekaterina'nın daveti üzerine Rusya'ya geri döndü. Petersburg'a geldikten kısa bir süre sonra sağlam gözünde oluşan bir katarakt nedeniyle görme duyusunu tamamen yitirdi. Bu bir trajedi gibi görün- mesine rağmen yine de Euler, güçlü belleği ve üstün işlem yeteneği sayesinde bilimsel çalışmalarına devam etmiştir.Kaldı ki Euler üzerinde çalıştığı tüm kavramları neredeyse kendi oluşturmuştu. Euler'in ilgi alanları sadece matematik ile de sınırlı değildir.
1768-72 arasında yazdığı "Bir Alman Prensesi'ne Mektuplar" isimli yapıtında mekanik, optik, akustik ve fiziksel astronomi dallarının temel ilkelerini büyük bir açıklıkla anlatmıştır.

Euler,ders verdiği özel bir kaç öğrencisiyle ,Rusya'da matematik öğreniminin kurumlaşmasında önemli katkılar yapmıştır. Üç cisim problemi(hala çözülememiştir), Güneş,Ay ve Dünya'nın birbiriyle etkileşimlerine ilişkin problemi içermesi sebebiyle zor bir konu olan Ay hareketi üzerinde uzun süreler çalıştı.1753'te önerdiği kısmi bir çözüm yayımlandı. 1772'de Ay hareketi üzerine yayımladığı ikinci kuramının karmaşık tüm hesaplarını kafasında hesaplaması,kör geçirdiği son yıllarının en önemli başarılarındandır.

Daha sonraları,1783'te ortaya koyduğu Kuvadratik Karşılık Yasası,modern sayılar kuramının en önemli taşlarından biri kabul edilir. Ölümünden sonra Euler'in çizgisini yine büyük bir bilimadamı olan ve derslerde sıkça karşılaşıp gıyaben tanıdığımız Lagrange üstlendi. Euler ve Lagrange, 18.yüzyılın en büyük matematikçileri olarak kabul edilir, ancak üretkenliği,yaratıcılığı bakımından Euler rakipsiz gösterilir,tüm eserleri ve katkıları göz önüne alınırsa Euler tarihin en önemli matematikçilerinden biridir.

Euler, Matematik Tarihi'nin en üretken kişilerinden biridir. Matematiğin hemen her dalında araştırma ve yayın yaptı. Yaşamı boyunca 800'den fazla makale yayınladı.

Matematik bilimine uçsuz bucaksız katkılarının yanısıra, Euler; aynı zamanda bugün de kullandığımız matematiksel simgelerin de isim babasıdır. Bunlara; pi, e sayısı, i sayısı ve f(x) vb. örnek verilebilir.

Euler,böyle parlak,başarı ve yaratıcılık dolu bir yaşamın ardından, 18 Eylül 1783'de Petersburg'ta öldü. Ama geriye öyle bir miras bıraktı ki, eminim ismi insanlık tarihi sona erinceye dek tekrarlanacaktır.

Lise hayatımızdan itibaren zihnimize giren birçok bilimadamı ismi vardır. Bu bilim adamları üzerinde çalışıp yeni bulunan kavramlara isim babası olmuşlardır,örneğin Newton (fizikte ve matematikte birçok konuda),Gauss (hepimiz onun 1'den 100'e kadar olan doğal sayıların toplamını veren formülüne ilköğretimden bu yana aşina olmuşuzdur), Planck (kuantum fiziğinde kendi adını verdiği sabitle),Watt,Joule,Volt,Hertz,Lagrange,Pisagor gibi. İnanın bu gibi bir kısmı günlük yaşama da girmiş birer terim olarak kullanılan bu isimler arasına bir matematik öğrencisi olarak Euler'i eklememek, bir eksiklik olur.

Aslında şöyle bir düşünülse, aklımıza ilk Euler'in gelmesi gerekir. Matematik ile ilgilenenler, özellikle eğitimini görenler için Euler ismi çok şey ifade etmektedir.

Keza sadece adının geçtiği konulara şöyle bir göz atarsanız Eulerin matematik için neler yaptığını, anlamış oluruz.Kısaca Euler,bugün dünyanın her yerinde matematik olarak anlatılan bütünün,gelişiminde emsalsiz katkılar yapmış Varyasyonlar Analizi gibi bazı matematik dallarını ise kendi başına oluşturmuştur

ESERLERİ:

Mekanik Üzerine İnceleme (Traite Comple de Mecanique) -1735

Eş Çevreler Teorisi (Teoroie des İsoperriketres)

Gezegenlerin ve Kuyrukluyıldızların Hareket Teorisi (Theroie du Mmouvement des Plannetes et des Comenes)

Sonsuz Küçükler Analize Giriş (İntroduction in Analysis İnfinitrom) - 1747

Diferansiyel Hesabın İlkesi (İntobuones Calculi Difereniolis) -1755

İntegral Hesabın İlkeleri (İntobuones Calculi İntegralis) - 1768 -1770